«Χλωμή μπλε κουκκίδα»: Η πιο εμβληματική selfie
Τριάντα χρόνια πριν, η ανθρωπότητα είχε την ευκαιρία να δει τον εαυτό της από μία εντελώς νέα σκοπιά.
Το Σεπτέμβριο του 1977 το διαστημόπλοιο Voyager 1 ξεκινούσε το ταξίδι του για τις εσχατιές του ηλιακού μας συστήματος και ακόμα παραπέρα: Στο διαστρικό χώρο όπου συνεχίζει να περιπλανάται μέχρι σήμερα μαζί με το δίδυμο «αδελφό» του, το Voyager 2, περισσότερα από 22 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά από τον πλανήτη μας.
Ο διάσημος αστρονόμος Καρλ Σάγκαν είχε επιμεληθεί για τα Voyager τους περίφημους «χρυσούς δίσκους», με ένα μήνυμα προς τυχόν νοήμονα όντα που ίσως συναντήσουν στο μακρινό τους ταξίδι. Ήταν επίσης μέλος της ομάδας η οποία ήταν υπεύθυνη για τις εικόνες που έστελναν τα διαστημόπλοια πίσω στη Γη.
Με την τελευταία του αυτή ιδιότητα, ο Σάγκαν πρότεινε ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 να βγάλει το Voyager 1, την κατάλληλη στιγμή, μια «selfie» του πλανήτη μας από το μακρινό Διάστημα. Χρειάστηκε να παλέψει πολλά χρόνια για να πείσει για την ιδέα του. Το πέτυχε στα τέλη της δεκαετίας, όταν το διαστημόπλοιο ετοιμαζόταν να εγκαταλείψει το ηλιακό μας σύστημα.
Η χλωμή μπλε κουκκίδα
Λίγο πριν κλείσει για πάντα τις κάμερές του, το Voyager τράβηξε μία σειρά 60 φωτογραφιών του Ήλιου και έξι πλανητών του ηλιακού μας συστήματος, οι οποίες έγιναν γνωστές ως «το οικογενειακό πορτρέτο».
Ανάμεσα στις φωτογραφίες αυτές, περιλαμβάνονταν η εικόνα της Γης από απόσταση 6 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων: Μία δυσδιάκριτη «χλωμή μπλε κουκκίδα» (Pale Blue Dot), μεγέθους μικρότερου του ενός pixel, ριγμένη στο κενό και κρυμμένη πίσω από τις διαθλάσεις του φωτός.
Η Γη: Μία μικροσκοπική νησίδα ζωής, χαμένη στην απεραντοσύνη του Διαστήματος. Η εικόνα με το ισχυρό μήνυμα, καταγεγραμμένη στις 6:48 π.μ. της 14ης Φεβρουαρίου 1990, έλαβε γρήγορα τη θέση της ανάμεσα στις ιστορικότερες φωτογραφίες του διαστημικού προγράμματος.
Το μόνο σπίτι που έχουμε γνωρίσει
«Από αυτό το μακρινό σημείο, η Γη μπορεί να μην παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Αλλά για εμάς είναι διαφορετικά» έγραψε το 1994 ο Καρλ Σάγκαν (Pale Blue Dot: A Vision of the Human Future in Space).
«Σκεφτείτε ξανά αυτήν την κουκκίδα. Αυτή είναι εδώ. Αυτή είναι το σπίτι μας. Αυτή είναι εμείς. Πάνω σε αυτήν έζησαν τις ζωές τους όσοι έχετε αγαπήσει, όλοι όσοι γνωρίζετε, ο καθένας που έχετε ακουστά, κάθε άνθρωπος που υπήρξε ποτέ. Το σύνολο της χαράς και της δυστυχίας μας, χιλιάδες θρησκείες, ιδεολογίες και οικονομικά δόγματα γεμάτα αυτοπεποίθηση, κάθε κυνηγός και συλλέκτης, κάθε ήρωας και δειλός, κάθε δημιουργός και καταστροφέας του πολιτισμού, κάθε βασιλιάς και χωρικός, κάθε νεαρό ερωτευμένο ζευγάρι, κάθε μητέρα και πατέρας, κάθε ελπιδοφόρο παιδί, εφευρέτης και εξερευνητής, κάθε δάσκαλος ηθικής, κάθε διεφθαρμένος πολιτικός, κάθε σούπερ σταρ, κάθε ανώτατος ηγέτης, κάθε άγιος και αμαρτωλός στην ιστορία του είδους μας, έζησε εκεί. Σε ένα μικρό μόριο σκόνης που αιωρείται σε μία ηλιαχτίδα.
Η Γη είναι μία πολύ μικρή σκηνή σε μία τεράστια κοσμική αρένα. Σκεφτείτε τα ποτάμια αίματος που χύθηκαν από όλους εκείνους τους στρατηγούς και τους αυτοκράτορες, ώστε -με δόξα και θρίαμβο- να μπορέσουν να γίνουν στιγμιαίοι άρχοντες ενός κλάσματος μίας κουκκίδας. Σκεφτείτε τις ατελείωτες βαναυσότητες που επέβαλαν οι κάτοικοι μίας γωνιάς αυτού του pixel στους κατοίκους κάποιας άλλης γωνιάς του. Πόσο συχνές οι παρεξηγήσεις τους, πόσο πρόθυμοι είναι να σκοτώσουν ο ένας τον άλλον, πόσο ένθερμο το μίσος τους. Η φανταστική σημασία που δίνουμε στον εαυτό μας, η αυταπάτη ότι έχουμε κάποια προνομιακή θέση στο Σύμπαν, αμφισβητείται από αυτό το σημείο χλωμού φωτός. Ο πλανήτης μας είναι μία μοναχική κουκκίδα στο μεγάλο κοσμικό σκοτάδι που τον περιβάλλει. Στο σκοτάδι μας -μέσα σε αυτήν την απεραντοσύνη- δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι θα έρθει βοήθεια από κάπου αλλού για να μας σώσει από τους εαυτούς μας.
Η Γη είναι ο μόνος κόσμος που γνωρίζουμε μέχρι στιγμής ότι φιλοξενεί ζωή. Δεν υπάρχει πουθενά αλλού όπου μπορεί το είδος μας να μεταναστεύσει, τουλάχιστον στο εγγύς μέλλον. Να επισκεφθεί, ναι. Να εγκατασταθεί, όχι ακόμα. Είτε μας αρέσει είτε όχι, προς το παρόν, η Γη είναι το μέρος όπου θα αποδείξουμε τη στάση μας. Έχει ειπωθεί ότι η αστρονομία είναι μία ταπεινή εμπειρία που οικοδομεί χαρακτήρες. Ίσως να μην υπάρχει καλύτερη απόδειξη της ανοησίας των ανθρώπινων αλαζονειών από αυτήν τη μακρινή εικόνα του μικροσκοπικού μας κόσμου. Για εμένα, υπογραμμίζει την ευθύνη μας να αντιμετωπίσουμε πιο ευγενικά ο ένας τον άλλον, και να διαφυλάξουμε και να αγαπάμε τη χλωμή μπλε κουκκίδα. Το μόνο σπίτι που έχουμε γνωρίσει ποτέ».
Για τα 30 χρόνια της φημισμένης φωτογραφίας η NASA έδωσε στη δημοσιότητα μία ψηφιακά επεξεργασμένη εκδοχή της.
