Ο Elon Musk είναι ένας επιχειρηματίας. Ιδιοφυΐα, πρωτοπόρος, απατεώνας…; Πολλά έχουν ειπωθεί για αυτόν, και ίσως να ισχύουν. Άλλος θα πει πως πρόκειται για ένα «λαλημένο» ψώνιο, έναν υπερτιμημένο entrepreneur που έγινε ο πιο πλούσιος άνθρωπος στον κόσμο πάνω σε (πολιτικές) πλάτες, που του εξασφάλιζαν διαρκή χρηματοδότηση για τα ηλεκτροκίνητα project, τα οποία έμελλαν να αλλάξουν για πάντα τον χαρακτήρα της οδήγησης, ή για τα μεγαλεπήβολα σχέδιά του για αποικίες στον Άρη.
Σε αυτήν τη στήλη δεν έχουμε κρύψει ποτέ τα συναισθήματα και τις απόψεις μας όσον αφορά στη νέα οικονομική και κοινωνική -ας πούμε- «τάξη πραγμάτων» που διαμορφώνεται στη Δύση της μετα-κόβιντ εποχής, πολλώ δε μάλλον σε ό,τι αφορά τους πρωταγωνιστές της ανατρεπτικής αυτής επανεκκίνησης του τρόπου ζωής μας, από το πώς θα οδηγούμε και θα τρεφόμαστε, μέχρι τις συναλλαγές αλλά και αλληλεπιδράσεις με τους γύρω μας.
Και όσον αφορά στον εκκεντρικό μεγιστάνα της μεγαλύτερης βιομηχανίας ηλεκτροκίνητων Tesla, της διαστημικής SpaceX των χιλιάδων δορυφόρων Starlink που «κοσμούν» πλέον τον ουρανό, από όπου κι αν τον κοιτάς, της μυστηριώδους βιογενετικής Neuralink που πειραματίζεται με τους νευρώνες στρώνοντας το έδαφος για τον «Μετάνθρωπο» (και το Μάτριξ;), και προσφάτως του ενός εκ των κορυφαίων κοινωνικών δικτύων, του Twitter, πολλά μπορούν να ειπωθούν κι από εμάς, όμως, από την άλλη, αποδεχόμαστε πως είμαστε πολύ μικροί για να γνωρίζουμε τι πραγματικά συμβαίνει πίσω από κλειστές πόρτες – αν ο Elon Musk είναι τελικά μια δύναμη του καλού σε αυτόν τον κόσμο, ή ένας πανούργος «supervillain», όπως τον χαρακτηρίζουν πολλοί, που εξυπηρετεί σκοτεινά σχέδια.
Οπότε, λοιπόν, απλά τον γουστάρουμε για το χιούμορ και την ιδιαίτερη, ζωντανή προσωπικότητά του που φυσικά όχι μόνο ξεχωρίζει από τον βαρετό συρφετό αλλά μας «ενεργοποιεί», τσιγκλάει τους γύρω του, ενοχλεί, εμπνέει. Στην τελική, αγαπάμε οποιονδήποτε χαρακτήρα ανακατεύει την τράπουλα, είτε για καλό είτε για κακό, διότι τέτοιου είδους ανατρεπτικές δυνάμεις κινούν τα γρανάζια της ανθρωπότητας…
Τον γουστάρουμε γιατί δίνει αξία στην ελευθερία της έκφρασης, σε μια εποχή που πρακτικά «απαγορεύεται» να σπάσεις πλάκα ή να αμφισβητήσεις καταστάσεις, μειονότητες, πολιτικές, αφηγήματα ή ακόμη και την επιστήμη, υπό τον φόβο να «ακυρωθεί» από την cancel κουλτούρα η ψηφιακή, και κατ’ επέκταση η συνολική, σου ύπαρξη, σε μια εποχή όπου το ψηφιακό μας «αποτύπωμα» καταλαμβάνει όλο και μεγαλύτερο χώρο στην οντότητά μας (και στο βάθος Metaverse)…
Τον θαυμάζουμε γιατί δεν οραματίζεται απλώς, αλλά κάνει πράξη καινοτομίες που ωθούν την ανθρωπότητα σε νέα υψηλά, ακόμη κι αν «πονάει» όσους από εμάς για παράδειγμα θα αγαπούν αιώνια τον «βαρύ γλυκό» ήχο ενός κινητήρα εσωτερικής καύσης…
Από την άλλη, όμως, αρνούμαστε να τον θεοποιήσουμε, ή ακόμη και να τον βάλουμε σε ένα ψηλό βάθρο, σε ό,τι αφορά πάντα τον συνολικό αντίκτυπό του στο κοινωνικό ισοζύγιο, όπως οι εκατομμύρια φανατικοί followers του ανά τον κόσμο, οι οποίοι θα πατήσουν «τυφλά» like σε οποιαδήποτε ενέργειά του, χωρίς καν να την αναλογιστούν σε βάθος. Διότι τα έργα του και το αν αυτά τελικά πήγαν μπροστά τον κόσμο (όχι σε μια ξερή τεχνολογική συνάρτηση, που προφανώς και θα είναι γνησίως αύξουσα, αλλά λαμβάνοντας υπ’ όψιν όλες τις κοινωνικές κι ακόμη φιλοσοφικές παραμέτρους) –, μόνο η Ιστορία θα τα κρίνει.
Δεν τολμώ να υποκύψω στα συναισθήματα και ένστικτά μου που φωνάζουν πως ο κόσμος που διαμορφώνεται στον 21ο αιώνα από ανθρώπους σαν τον Musk μόνο ωραίος δεν είναι. Μπορεί να είναι γεμάτος ανέσεις και μπόλικη πρόοδο, αλλά για τα δικά μου γούστα δεν είναι καθόλου «καλαίσθητος», καθόλου ιδεατός και όμορφος για ζωή, που στην τελική, όσο πιο απλή τόσο πιο καλή – διότι «το τέλειο είναι εχθρός του καλού».
Και στην αέναη αναζήτησή μας για τελειότητα (ας πάρουμε για παράδειγμα την τεχνολογική τελειότητα, την επίτευξη του «singularity», της απόλυτης Τεχνητής Νοημοσύνης και μετανθρωπισμού) ίσως κάπου στην πορεία χάνουμε αυτό που τελικά μας κάνει ανθρώπους, μας κάνει όμορφους, χαμογελαστούς, γεμάτους αγάπη, πάθη, όνειρα, και όρεξη για ζωή και μεγαλεία.
Από την άλλη, η ζωή δεν μπορεί να μένει στάσιμη. Ειδάλλως θα είμασταν ακόμη στις σπηλιές. Και ποιος είμαι εγώ να τα βάλω με την κοινή γνώμη, που στη συντριπτική πλειοψηφία της αγκαλιάζει σαν πρόοδο νέες ανέσεις και τρόπους ζωής, από το smartphone, στο οποίο είμαστε καθημερινά κολλημένοι, μέχρι τη βαθύτερη διείσδυσή μας στο ψηφιακό Μάτριξ…; «Market is always right» λένε, άλλωστε.
Επομένως, περιορίζομαι στο να αναγνωρίζω την αντικειμενική δύναμη των ενεργειών του κάθε Musk, με την έννοια του «ανακατέματος» της τράπουλας (ή ότι χαλάει τη σούπα σε κάποιους), αλλά και ταυτόχρονα να παραμένω επιφυλακτικός όσον αφορά στις προθέσεις και ατζέντες του καθενός.
Για παράδειγμα, όντας γνωστός υπέρμαχος των κρυπτονομισμάτων εδώ και πολλά χρόνια, δε θα μπορούσα να μη συμπαθώ έναν τύπο που εμπράκτως έχει συνεισφέρει σε αυτήν την κοινότητα, ακόμη μάλιστα και ως ψηφιακός «Ρομπέν των δασών», ο οποίος μέσω αινιγματικών post στο Twitter, και με τον πιστό «ψηφιακό σκύλο» του τον Dogecoin ή Shibainu, έκλεινε το μάτι στους ακολούθους του, δίνοντάς τους την ευκαιρία να κερδίσουν πίσω από ένα σύστημα που διαρκώς «τους τα παίρνει».
Από την άλλη όμως, πάλι, θα μπορούσε κανείς να επιχειρηματολογήσει πως οντότητες σαν τον Musk είναι αυτές που εξ αρχής έθρεψαν ένα ολοένα πιο «καζινοποιημένο» οικονομικό σύστημα που φυσικά και είναι «στημένο» σε βάρος του αδαούς πολίτη που θα σπεύσει να αρπάξει ό,τι κόκκαλα του αφήσει ο Musk, κάνοντάς τον στην πορεία θεό, ενώ την ίδια ώρα ο κάθε Musk απλώς εξυπηρετεί τον ρόλο του αντι-ήρωα σε μια άψογα σκηνοθετημένη θεατρική παράσταση, δίνοντας στο κοινό την ψευδαίσθηση πως πράγματι υπάρχουν δύο αντίθετες δυνάμεις που μάχονται –μία για το κακό του, κ’ η άλλη για το καλό του (καθησυχάζοντάς τον έτσι εν μέρει πως δε χρειάζεται να πολεμήσει ο ίδιος, αφού υπάρχει ένας ήρωας στην ιστορία)–, ενώ στην πραγματικότητα μόνο μία δύναμη κινεί τον κόσμο (τον καθένα ξεχωριστά και όλους μαζί), κι αυτή λειτουργεί σε βάρος του διπλανού του… Και δεν είναι απαραίτητα κακό αυτό. Είπαμε, δεν υπάρχει τέλειο.
Με λίγα λόγια, αγαπάμε και μισούμε τον Elon Musk, όντας τόσο θαυμασμένοι όσο και επιφυλακτικοί μαζί του. Κάτι που μας φέρνει στην αρχική πρόταση του κειμένου. Όλοι, λοιπόν, οι χαρακτηρισμοί από την κοινή γνώμη (η οποία, μεταξύ μας, δεν ξέρει τι της γίνεται) για τον Elon Musk είναι άνευ ουσίας, και δε μας ενδιαφέρουν έτσι κι αλλιώς στην προκειμένη. Ο Elon Musk είναι, στο βάθος-βάθος, ένας επιχειρηματίας. Αμφιλεγόμενος, αλλά επιχειρηματίας.
Κι αυτό ακριβώς είναι που ενδιαφέρει τo Radar στην παρούσα φάση, και με αφορμή την πολυσυζητημένη απόκτηση της Twitter. Ένας επιχειρηματίας έχει έναν απλό στόχο στο μυαλό του: το κέρδος. Για να αποκτήσει κέρδος πρέπει, πολύ απλά, η επιχείρησή του να είναι βιώσιμη, δηλαδή τα έσοδα να είναι μεγαλύτερα από τα έξοδα.
Ή, αν τέλος πάντων μιλάμε για οντότητες όπως το Twitter, που δεν είναι απλώς η ταβέρνα της γειτονιάς, αλλά ένα κολοσσιαίο κοινωνικό δίκτυο που επηρεάζει (πολιτικά, εκτός των άλλων) δισεκατομμύρια ανθρώπους (και άρα στην εξίσωση μπαίνει πολιτικό και μαύρο χρήμα), τότε σκοπός ενός Elon που παρέλαβε μια επιχείρηση που αιμορραγεί από έξοδα είναι να περιορίσει την αιμορραγία. Να προχωρήσει σε ξεκαθάρισμα, όχι μόνο των στελεχών αλλά και των πελατών της.
Γιατί ενοχλεί ο Musk
Ας μη γελιόμαστε. Δεν ξέρουμε πώς «έτρεχε το μαγαζί του» ο Jack Dorsey, ο ιδρυτής και πρώην αφεντικό της Twitter, αλλά αν λάβουμε υπ’ όψιν πως ήταν ξεκάθαρα προκατειλημμένος και προσκείμενος σε συγκεκριμένες πολιτικές απόψεις, κόμματα και «ορθότητες» (αφού έκλεινε λογαριασμούς που «παραβίαζαν» όρους αλλά άφηνε ανοιχτούς άλλους που υπέπεφταν αποδεδειγμένα στο ίδιο έγκλημα), τότε έχουμε μια ιδέα όσον αφορά στην κάνουλα του χρήματος στη συγκεκριμένη εταιρία.
Την ίδια ώρα τα πλασματικά bots αλώνιζαν, αμέτρητοι ψεύτικοι λογαριασμοί που ανήκαν στα ίδια άτομα και εξυπηρετούσαν τους ίδιους σκοπούς, διαμορφώνοντας ένα αρρωστημένο –ο θεός να το κάνει– κοινωνικό δίκτυο που, όπως η πλειοψηφία των main stream media (μη γελιόμαστε, πάλι), υπήρχε κατά κύριο λόγο για να εξυπηρετεί ατζέντες. Και τρεφόταν από αυτές, αφού πολύ απλά δεν ήταν βιώσιμη επιχείρηση. Και ενώ μάλιστα έρρεε το αμφιβόλου προελεύσεως χρήμα, πάλι ο Jack αδυνατούσε να τακτοποιήσει το νοικοκυρί του.
Αυτός, άλλωστε, είναι και ο λόγος που το συγκεκριμένο μαγαζάκι ήταν προς πώληση, και μάλιστα τόσο «φθηνά». Γιατί, εδώ που τα λέμε, όσο ακριβά κι αν πούλησαν το τομάρι τους στον Elon Musk γι’ αυτό το κατά τα άλλα μη βιώσιμο μαγαζάκι (και καλά κάναν), καμία τιμή δεν είναι αρκετά υψηλή όταν μιλάμε για ένα πανίσχυρο κοινωνικό δίκτυο, που ασχέτως αν είναι μη βιώσιμο ως επιχείρηση, διαθέτει πάντα τη δύναμη να επηρεάζει και να διαμορφώνει γνώμες και τάσεις. Τάσεις που στα χέρια ενός πανέξυπνου Elon Musk σημαίνουν χρήμα. Με άλλα λόγια, ο Elon Musk θα έδινε και 44 και 88 δισεκατομμύρια – θα τα έβγαζε πίσω. Τα «νάζια» τα έκανε για άλλους λόγους, και όχι μόνο επιχειρηματικούς…
Το πολύμηνο δράμα ολοκληρώθηκε λοιπόν (ή μάλλον η πρώτη σεζόν αυτού του δράματος, αφού δεν πρόκειται να τον αφήσουν σε χλωρό κλαρί), με τον Elon Musk να αποκτά το Twitter. Και να προχωρά σε ριζικές αλλαγές, με κυριότερη αυτή της μηνιαίας χρέωσης $8 (σε μια μέχρι πρότινος δωρεάν εφαρμογή) για όσους χρήστες επιθυμούν να προσθέσουν το «μπλε τικ» πλάι στο όνομά τους, σε μια προσπάθεια να ξεσκαρτάρει τους εκατομμύρια ψεύτικους λογαριασμούς. Με άλλα λόγια, αν θες να δώσεις αληθινή αξία στο κοινωνικό προφίλ σου, θα πρέπει να πληρώσεις κατιτίς. Κι αυτό ισχύει ειδικά για τα «επαγγελματικά» προφίλ, δηλαδή των αμέτρητων διασήμων, πολιτικών, εταιρικών προφίλ και κάθε λογής influencers που ουσιαστικά εκμεταλλεύονταν μέχρι τώρα την πλατφόρμα δωρεάν.
Και, όχι τυχαίως, οι ίδιες αυτές οντότητες είναι που ξεσηκώθηκαν στο άκουσμα των 8 δολαρίων μηνιαίως. Απαντώντας, μάλιστα, σε ένα tweet του διάσημου συγγραφέα θρίλερ Stephen King που του δήλωσε ότι δεν θα ήταν διατεθειμένος να πληρώνει 20 δολάρια τον μήνα για να διατηρήσει το επαληθευμένο σήμα στο Twitter, ο Elon Musk απάντησε «Τι θα λέγατε για 8 δολάρια;»
Ο νέος ιδιοκτήτης του Twitter Elon Musk δήλωσε ότι η καθιέρωση μιας τιμής ήταν ο μόνος τρόπος «για να νικήσουμε τα τρολ και τα ρομπότ στην πλατφόρμα» και ότι «το Twitter δεν είναι πια δυνατόν να βασίζεται εξ ολοκλήρου στους διαφημιστές για να πληρώσει τους λογαριασμούς του».
Ποιοι είναι, όμως, όλοι αυτοί που ενοχλήθηκαν από τη χρέωση, και γιατί; Στην πλειοψηφία τους πολιτικοί και διάσημες (κυρίως πρώην) τηλεπερσόνες που πλέον βγάζουν το ψωμί τους ως έμμισθα τρολ πολυτελείας. Αυτή είναι η αλήθεια. Και γιατί ενοχλήθηκαν για τα 8 δολάρια; Μήπως επειδή δε θα έχουν να τα πληρώσουν; (καλά, μεταξύ μας, θα υπάρχουν και πολλοί τέτοιοι) Όχι.
Επειδή πλέον θα έχουν ΟΛΟΙ τη δυνατότητα για το πολυπόθητο «μπλε τικ». Θα την έχω εγώ, θα την έχετε εσείς. Αυτό που κατά την αριστερίστικη μπουρδολογία φαντάζει «ακραίος καπιταλισμός» που δίνει δύναμη στους λίγους, στην πραγματικότητα κάνει το ακριβώς αντίθετο. Δίνει πλέον τη ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ σε ΟΛΟΥΣ να έχουν μια ευκαιρία να ξεχωρίσουν, εφόσον το επιλέξουν, εφόσον οι ίδιοι πρώτα αποφασίσουν πως επιθυμούν να δώσουν πρόσθετη αξία στο ψηφιακό προφίλ τους. Αν όχι, κανείς δεν τους εξαναγκάζει, και δε θα αλλάξει ουσιαστικά η μέχρι πρότινος αλληλεπίδρασή τους στο κοινωνικό δίκτυο. Απλώς, πλέον θα έχουν τη δυνατότητα.
Μια ακόμη πιο ελεύθερη αγορά, όπου η «πλέμπα», έναντι ενός μικρού αντίτιμου, θα μπορεί εάν το επιθυμεί να παίξει με ευνοϊκότερους όρους σε μια μέχρι πρότινος κλειστή αγορά για την ελίτ των φαντασμένων πολιτικών και influencers. Αυτό είναι όλο.
Όταν κάτι είναι δωρεάν, εσύ είσαι το προϊόν
Και γιατί αφιερώνουμε ένα δισέλιδο στην Αξία για αυτή τη φαινομενικά μικρή κι αδιάφορη εξέλιξη ενός κοινωνικού δικτύου που, στην τελική, ανάθεμα κι αν αφορά τη συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων; Μήπως μας ενδιαφέρει τι κάνει ο Elon Musk πλέον με το μαγαζί του; Ελεύθερη αγορά έχουμε (λέμε τώρα), ό,τι θέλει κάνει. Ή μήπως θα μοιραστεί τα κέρδη του μαζί μας;
Ο λόγος, κυρίες και κυρίοι, που η συγκεκριμένη εξέλιξη έχει μεγάλο ενδιαφέρον, είναι διότι πρόκειται για επάνασταση. Ναι, καλά ακούσατε, επανάσταση, στην κατά τα άλλα «κακόγουστη» κατ’ εμέ (όπως προείπα) ψηφιακή εποχή του «Μάτριξ» στο οποίο ζούμε. Και γιατί πρόκειται για επανάσταση από τον Elon; Διότι όπως όλοι θα έπρεπε πλέον να γνωρίζουμε, στην εποχή των «δωρεάν» social media, ΤΟ ΠΡΟΪΟΝ ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΜΕΙΣ. Στον καπιταλισμό, όταν κάτι είναι δωρεάν το προϊόν είμαστε εμείς. Πώς είμαστε εμείς; Με πολλούς τρόπους – πρώτον και κύριον με τη μορφή data. Είμαστε ψηφιακά δεδομένα που «ταΐζουν» διαρκώς αλγόριθμούς οι οποίοι γίνονται εξυπνότεροι μέρα με τη μέρα, με κάθε δεδομένο μας που feedάρεται στο σύστημα.
Ο πανίσχυρος πλέον αλγόριθμος της Google, μια σχεδόν τέλεια τεχνητή νοημοσύνη που γνωρίζει τι θέλουμε καλύτερα κι από εμάς τους ίδιους. Κάθε φορά που σκεφτόμαστε ότι θέλουμε έναν νέο καναπέ για το σαλόνι, τα δεδομένα με τα οποία έχουμε προηγουμένως «ταΐσει» το σύστημα (και έχουν αλλάξει χέρια από π.χ. τον Zuckerberg στις διάφορες διαφημιστικές) έχουν φροντίσει να μας «πετάξουν» διαφήμιση καναπέ στην αρχική μας στο Facebook πριν καν το εκφέρουμε προφορικά (και πιάσει τη λέξη-κλειδί το μικρόφωνο του κινητού μας). Πώς νομίζετε ότι κάνουν τις δουλειές τους αυτές οι εταιρίες; Συντηρούν τόσους πανάκριβους servers και προσωπικά για να καθόμαστε εμείς δωρεάν να τσιλιμπουρδίζουμε στα κοινωνικά μέσα;
Οι λογαριασμοί που διατηρούμε στα social media δεν μας ανήκουν. Ανήκουν στις εταιρίες που, με αντάλλαγμα τα πολύτιμα δεδομένα μας, μας «δανείζουν» ψηφιακό χώρο για να βγάζουμε τα γούστα μας. Αυτό είναι όλο. Έχουμε συναινέσει σε αυτό, κάθε φορά που πατάμε τυφλά «αποδοχή» στους όρους και προϋποθέσεις διαχείρισης των δεδομένων μας. Θέλετε να απολαμβάνετε δωρεάν το ψηφιακό Μάτριξ, να σας παρέχεται ένας τροχός στο κλουβί προκειμένου το χάμστερ να μπορεί να ψυχαγωγείται;
Τότε θα αποδέχεστε ότι είστε ένα προϊόν, ένα ενίοτε πειραματόζωο που καθημερινά και διαρκώς αναλύεται από αλγόριθμους που γίνονται εξυπνότεροι με εκθετικό ρυθμό. Δεν είμαστε απλώς καταναλωτές, είμαστε προϊόντα που πωλούνται και αγοράζονται, εν γνώσει μας ή και χωρίς.
Θέλετε να πάρετε (κάποια έστω) δύναμη στα χέρια σας; Να είστε κύριοι των δεδομένων σας και κατ’ επέκταση των επιλογών σας (είτε για καναπέ, είτε για σύντροφο, είτε για πολιτικό κόμμα ή εκάστοτε αφηγήματα), της ελεύθερης δηλαδή βούλησής σας, της ζωής σας; Τότε πληρώστε ένα συμβολικό αντίτιμο, που εδώ που τα λέμε δε θα σας καθιστά άρχοντες, αλλά θα αποδεικνύει πως τουλάχιστον δε φέρετε τη σφραγίδα των υπόλοιπων προβάτων επί σφαγήν. Πως ίσως εσάς σας αφήσουν τελευταίους, να ζήσετε λίγη παραπάνω ελευθερία…
Δεν ξέρω αν αυτή θα είναι η αρχή μιας επανάστασης που τόσο πολύ χρειάζεται το ψηφιακό centralized σύστημα που σφίγγει διαρκώς περισσότερο τον κλοιό γύρω μας –άλλωστε, όπως είπαμε, είμαι επιφυλακτικός με κάθε τι που γράφει Elon Musk–, αλλά ως υπέρμαχος της ελεύθερης αγοράς οφείλω να αναγνωρίσω πως αυτό είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Ας μη βολευόμαστε στον δωρεάν τροχό, διότι αυτό θα είναι και το τέλος μας. Ας επιδιώκουμε διαρκώς να παράγουμε και να καταναλώνουμε –ιδέες και έργα–, να είμαστε εμείς αυτάρκεις άρχοντες του εαυτού μας, και όχι άβουλα εξαρτημένα προϊόντα.
Γιάννης Τσιρογιάννης
